Os que no fablaban catalán | Arredol

Os que no fablaban catalán | Arredol.

Fa anyos, fendo una gambadeta debant d’o Corte Inglés, una sinyora me tendió una fuelleta con a leyenda “No hablamos catalán“, y me’n demandoron una sinyatura.  Facié fuineta de traza educada, contenendo-me as ganas de recomendar-le una academia. Qué significaba ixe lema? Yera un lamento? Yo no charro moldavo y no voi escalizando-lo por por as carreras. Bi’n ha muitos idiomas que desconoixco, pero puedo solucionar ixas carencias si me meto a estudiar-los. Si a ista sinyora li feba pena no charrar catalán, sin salir de Zaragoza podeba trobar excelents profesors.A campanya “No hablamos catalán” ye una d’as fitas mas absurdas en l’absurda guerra demagochica que o PP y o PAR han emprendiu a proposito d’as luengas d’Aragón, que remata agora, con a esboldregada d’a lei aprebada por l’anterior gubierno.

Estié escolarizau en un lugar valenciano que empecipiaba a implantar un plan que a muitos lis ne sonaba a sovietico: a normalización lingüistica. O lugar yera en la Safor, una d’as comarcas menos castellanizadas d’o País Valencià, manimenos o turismo y d’as segundas residencias de madrilenyos, y en aquells anyos en as quals o valencianismo encara s’asociaba con l’herencio intelectual de Joan Fuster, yeran cutianos grafitis furos que demandaban o sustrato catalán d’a cultura local. Remero una pintada enorme en a carretera enta la placha que diciba: “La Safor també és Catalunya“. Encara que a luenga comuna yera o valencián, y a dengún se li ocurriba ni se li ocurre clamar-lo d’unatra forma, solament uns grupusculos d’iluminaus —muitos d’ells, exfalanchistas— esfendeban en serio que ixa luenga estase una cosa distinta d’a catalana.

Por ixo, en o cole, encara que os libros de texto yeran de llengua valenciana, aprendebanos un catalán normativo, seguntes os regles ortograficos y gramaticals d’o catalán estandar, con qualques salvedatz dialectals muit acusadas (como l’uso d’o valenciano ací en cuenta d’aquí, u os posesivos meua, seua y teua en cuenta d’os catalans meva, seva y teva). Ye de dar, bi heba una enorme distancia entre a luenga que mos amostraban en o cole y a que charrabanos en a carrera. A mayoría d’as parolas, expresions y formas gramaticals d’o valenciano coloquial no s’aprendeban en os libros de texto, pero dengún no feba estrapalucio por ixo ni entendeba que l’amostranza d’o valenciano estase ideolochicament sospitosa de cosa.

O castellán que escuitaba y charraba en casa tampoco no ser pareixeba guaire en o castellán d’o libro de luenga. Pais, profesors, alumnos y a sociedat en cheneral asumiban que a escuela amuestra un rechistro culto y formal, y que en cada carrera, en cada casa y en cada clase social, l’idioma adopta formas distintas. Pero dengún trafucaba istas “modalidatz” con atros idiomas. Yeran o mesmo, y a la escuela li correspondeba amostrar a os fablants en a modalidat estandar —a ormino, como tamién ye o caso d’o castellán, construyida con repuis de quantos dialectos ta dar forma a una norma que no se corresponde con garra fabla real, pero en a qual totz os fablants escolarizaus pueden reconoixer-se —. Gracias a ista normalización lingüistica, que en castellán existe dende o sieglo XVIII, un fablant culto de Valladolid y unatro de Cochabamba pueden entender-se sin amenistar d’un diccionario dialectal. Os lingüistas y os fablants sin de prechudicios entienden istas qüestions sin dificultat. Son qualques politicos oportunistas os que aprofitan as ambigüedatz y as sutilezas idiomaticas ta fer demagochia con ellas y fer esclatar as vetas populistas que existen en a sociedat.

A Lei de Luengas que aprebó l’anterior Gubierno yera una ferramienta pobra y insuficient, pero a o menos se bi heba redactau atendendo a o buen chudicio scientifico. O borrador que ha anunciau a consellera Serrat ye, sin dandalos, una condena a muerte ta l’aragonés y una ferida grieu t’o catalán d’Aragón. Iste zaguer pervivirá por que ye muit amán d’a buegant Cataluña, pero, sin una amostranza normativa, ixas “modalidatz lingüisticas” se diluyirán en o simple folclore, porque ye l’amostranza reglada seguntes una gramatica y una ortografía comunas o que mantiene vivo un idioma. Luen d’escachar as diferencias dialectals, una buena amostranza las mantiene y las enriqueix, porque garra idioma puede aspirar a estar relevant socialment si no disposa de fablants cultos que lo conoixcan a fondo y lo cautiven. Cambiar a docencia d’o catalán y l’aragonés por as suyas “modalidatz lingüisticas” reduz istos dialectos a una expresión folklorica y pintoresca sin conexión con a suya historia ni con a suya cultura. Ista suposada esfensa d’os dialectos ye a vía mas rapida ta acotolar-los.  “No hablamos catalán”, diciban, y pareixe que de verdat ya no lo van a charrar.

Social Widgets powered by AB-WebLog.com.

La Franja