Bilingüisme aragonès-castellà-anglès

“…and still the heart was one”.

Mr. McKenzie, o profe d’inglés de o mío instituto, me pasó fa poco un poemeta de Rhina Espaillat, una autora norteamericana (naixida en a Republica Dominicana) que escribe en inglés y en espanyol. O títol de o poema ye Bilingual/Bilingüe, y nos da una anvista bien diferent de o contauto de luengas (en iste caso, l’inglés y o espanyol en os Estaus Unius). Y digo diferent porque “os de l’aragonés” no somos acostumbraus a pensar en o castellano como fabla minorizada en situación de diglosia, como en ye aquí.
Podetz leyer (y escuitar) a versión orichinal de o poema d’Espaillat punchando en iste enrastre, pero si l’inglés no ye o vuestro fuerte, m’he atreviu a fer una traducción ta l’aragonés, metendo en letra cursiva o que yera en castellano en l’orichinal. Ve-te-me a traducción:


O mío pai las quereba separadas, la una astí
l’atra aquí
(allá y aquí) como si sabese

que as parolas podrían partir en dos o corazón de a suya filla
y zarrar a parti allena

a tot lo que él yera –o suyo nombre, a suya memoria
(su nombre)— con una clau que él no podría reclamar.

“Inglés, de puertas ta fuera, espanyol en casa”
dició, “y basta”, pero quí puede trestallar
a parola, o mundo
(mundo y palabra) en una
criatura? Sabeba cómo estar muda

y tozolona. De nueit, en a cama
amogolonaba silabas secretas que leyeba

dica que a mía luenga aprendió a correr
an que a suya trepuzaba. Y encara asinas, o corazón yera uno.

Me fa goi pensar que él lo sabeba, mesmo quan
argüelloso (orgulloso) de a pluma de a suya filla

aguaitaba mis versos, meyo aterrorizau
por parolas que amaba pero no quereba sentir.

Fa días que me leyé o poema, y no me lo saco de a cabeza… me pregunto si nunca habrá habiu en Aragón un pai como lo de l’autora, que decise ixo de “o castellano, de puertas ta fuera, en casa, aragonés”, cuento que no, que en as casas aragonesofonas s’ha sentiu más ixo de “nino, no hables así, que se te reirán“.

Pero se me fa familiar ixa imachen d’estar tozoludo y aprender a amagatons una fabla que os pais consideraban “una pérdida de tiempo“, adedicando horas de suenio a leyer y aprender silabas secretas de libros de o Consello que mercaba en a Librería General (a unica que alavez en vendeba en Zaragoza)- u de revistetas como Fuellas, Orache u Prexinallo Berde…

Quí sabe si agora, en o preto de a era dichital, no i habrá bell zagal u bella zagala que leyendo iste poemeta de Rhina Espaillat no se sienta tamién identificau con Rhina y con nusatros. Con os que aprendiemos una fabla a amagatons… y con os que l’aprenderán.

O blog de loischabier.

Social Widgets powered by AB-WebLog.com.

La Franja