Puyalón de Cuchas: A lei de luengas: o tiro de gracia ta las luengas d’Aragón

O gobierno aragonés d’o PP-PAR ha feito publico o que ya se sabeba dende feba días. Como no podeba estar
d’altra traza, o gobierno que tracta Aragón como si d’un chiquet apéndiz d’a Espanya eterna se tractase, ha
asumiu os posicionamientos d’a ultradreita cavernicola lingüistica y, en a mesma mida que os blavers
valencianos, han resuelto negar a mayor. Ni l’aragonés ni o catalán existen como tals. En Aragón tenemos o
record de luengas charradas per metro cuadrau, ya no somos trilingües, somos multilingües, encara que no
sabemos con seguridat quantas luengas se i charran. Os que nos sacarán d’a dubda serán… Os concellos.
Somos asperando tamién que en os lugars que se charra castellano, os suyos concellos decidan qué luenga
ye. Perque si somos en a faina d’esfender as variedatz y dialectos, prou que o castellano d’Aragón en ye una.
O más gracioso de tot, si ye que isto puede considerar-se-ne, ye que qui fació a presentación per parte d’o
gobierno autonomico estió Dolores Serrat (catalana y catalanofona de Ripoll) y Javier Callizo (naxiu d’Echo, un
d’os poquetz lugars an que encara se conserva ista chicota luenga clamada aragonés). Javier Callizo, sí, o
mesmo que ta par de 2001 guardaba en os calaixos un devant-prochecto de lei que reconoixeba a oficialidat
d’as tres luengas d’Aragón: aragonés, catalán y castellano. Claro, de quan gobernaba con o PSOE.
Pero o problema no son os cambeos que proposa iste gobierno de dreita radical. O problema d’as luengas
d’Aragón viene de muito antes, isto no ye so que o tiro de gracia que les quieren foter ta que desparixcan.
Perque no cal enganyar-se, ta os gobernants d’Aragón, os que i son y os que i son estaus, sería muito millor si
aragonés y catalán no existisen.
Dende que en 1982 s’aprebó o primer Estatuto de Autonomía de Aragón, no s’ha feito cosa per reconoixer o
que ye normal en qualsiquier altro cabo de l’Estau espanyol y o que diz l’articlo numero 2 d’os Dreitos
Humanos, que garra ser humano puede estar discriminau per razón d’a suya luenga. Ni aragonés ni catalán
son luengas oficials en o nuestro país, u sía, o minimo que puede asperar una luenga ta poder disenyar o
futuro con dignidat y mirar de salvar-se.
O que no pasaba en Galiza, Catalunya, Euskadi, Nafarroa, Ses Illes Balears, País Valencià… Pasaba en
Aragón. As luengas propias d’o pais yeran en totz ixes puestos reconoixidas y oficials, en totz os puestos
fueras d’Aragón. Mesmo en Asturies, an que l’asturiano no ye oficial, ha contau con muito más refirme per
parte d’os organismos publicos, y mesmo per partius politicos como IU que en Aragón no se distinguen por a
esfensa d’as luengas, bella cosa que s’ha notau en totz os aspectos d’a vida d’ixe país.
Pero en Aragón, con gobiernos d’o PSOE (1983-87), PAR-PP (1987-91, 1991-93), PSOE con o refirme de IU
(1993-95), PP-PAR (1995-99) y PSOE-PAR (1999-2011) denguno no fació quasi cosa.
Nian se desarrolló a Lei de Luengas quan una comisión de Politica Lingüistica d’as Cortes de Aragón fació un
granizo estudio sobre a qüestión. Alavez, en 1997, sin garra voto en contra, as Cortes aragonesas aprebaban
un texto que deixaba platero, en un d’os suyos primers puntos, que aragonés y catalán heban d’estar luengas
oficials.
O primer gobierno d’o PSOE-PAR en 1999 ya se posaba como meta desarrollar una Lei de Luengas que a la
fin s’aprebó en a tercera lechislatura y contó con o voto cómpliz de CHA, perque o PAR se’n salió, ya abduciu
per as tesis d’a FACAO. Ista lei, que plegaba tarde y mal, no reconoixeba a oficialidat y se quedaba muit curta.
Yera una lei temerosa y cobarde, que se querió vender como o “mal menor” y que amás, s’aprebó quan ya se
sabeba que muit prebablement, no s’ise a desarrollar. En pagas, o gobierno d’alavez ya s’encargó de que no se
desembolicase, mientres que os “artistas invitaus” de CHA s’imachinaban en secreto poder-la aplicar dende o
gobierno, ta contentar a las suyas propias apuestas dentro d’o movimiento lingüistico.
Puyalón de Cuchas
Un movimiento lingüistico que, en o caso de catalán, heba sabiu unir-se y fer causa común, pero que teneba
en as comarcas orientals un problema creixent: a presencia d’a FACAO, os blavers anticatalanistas
aragoneses, siempre prestos ta barrachar qüestions politicas con qüestions lingüisticas, acobaltaus per sectors
d’a ultradreita local, entre ells, chent d’o PP y d’o PAR.
Un movimiento lingüistico que, en o caso de l’aragonés, se debatiba en problemas internos derivaus per
l’inmovilismo representau per o Consello d’a Fabla Aragonesa, muit superau per una reyalidat que heba
contrimostrau que l’aragonés no podeba estar un concieto personal de denguno, A Sociedat de Lingüistica
Aragonesa en primerías y Chuntos por l’Aragonés (o Segundo Congreso de l’Aragonés y a creyación de
l’Academia de l’Aragonés) dimpués, veniban a certificar ista situación.
Asinas que hue, en 2012, o PP-PAR, en una decisión que ye a risión d’o mundo scientifico, decide de sacar-le
o nombre a las luengas propias d’Aragón. Agora muitos s’aclaman y esclamencian, sin parar cuenta (igual ye
que no intresa) de que o mal ya ye feito, dende fa más de 30 anyadas.
Leixos de reclamar a derogación d’os cambeos propuestos per o gobierno de Rudi, que puestar que agora sía
pensando, seguindo ista linia tan orichinal, en estar o primer gobierno occidental en reinstaurar o creacionismo
en as aulas, creyemos que cal ir dillá. L’aragonés y o catalán han d’estar irrenunciablement, luengas oficials
d’Aragón, como punto de partida ta la suya normalización social y reparación historica. Hue nian ixo puede
guaranciar a pervivencia d’as dos, pero sin ixe alazet, sin ixe minimo, considerar a posibilidat mesma de que
istas dos luengas puedan continar existindo ye una utopía. Más que más l’aragonés, que ye cada día más en
as tres pedretas.
Amás, con ista mena de actos, o gobierno aragonés camina en a dirección contraria a la que, supuestament,
se proposa en l’Aragón oriental. A vertebración d’o nuestro país s’ha de fer dende una anviesta multipolar,
atendendo a las suyas riquezas y variedatz. Aragón no se puede construyir negando as suyas reyalidatz.
Perque, una vegada más, l’Aragón catalanofono siente como a resta d’o país le da a espalda y le fa fuera, le
niega a existencia. Asinas l’unico que consigue o gobierno ye que cada vegada i haiga más chent que no se
considere aragonesa en os lugars an que encara se parla catalán. Per atro costau a situación d’o mundo rural
en o Pirineo la tienen controlada, y fueras de bella honrosa excepción, o mundo cultural ye baixo minimos y a
sobent seguindo a endreza d’una Ilesia muit politizada, con lo que o solo feito de pensar si lo que allí charran
ye aragonés u mal charrar, si ixa luenga se puede escribir con unos regles u no, ye toda una utopía.
Pero claro, a la dreita espanyola afincada en Aragón rai como sía a vertebración d’iste país. Millor si lo pueden
fer desparixer y convertir en una tranquileta provincia an que solo se canten jotas y se charre en perfecto
espanyol.
Secretaria de Comunicación

Social Widgets powered by AB-WebLog.com.

La Franja